Parkinson hastalığı, merkezi sinir sistemini etkileyen ve genellikle yavaş ilerleyen, nörodejeneratif bir hastalıktır. Genellikle 60 yaş üstü bireylerde görülse de daha genç yaşlarda da ortaya çıkabilir. Hastalığın başlıca nedeni; beyinde dopamin üreten nöronların dejenerasyonudur. Dopamin eksikliği, vücudun hareketlerini kontrol eden mekanizmaların bozulmasına neden olarak hastalarda çeşitli motor ve motor dışı semptomlara yol açar.

Parkinson Hastalığının Belirtileri

Parkinson hastalığı belirtileri genellikle hafif başlayıp zamanla şiddetlenir. Semptomlar motor (hareketle ilgili) ve motor dışı olmak üzere iki gruba ayrılabilir.

Motor Belirtiler

• Titreme (Tremor): Genellikle ellerde, parmaklarda veya çenede başlayan istemsiz hareketlerdir. Dinlenme sırasında daha belirgin hale gelir.
• Hareketlerde Yavaşlama (Bradikinezi): Hastaların günlük aktivitelerini zorlaştıran hareket yavaşlığıdır. Adımlar küçülür, yürüme zorlaşır ve mimiklerde azalma görülebilir.
• Kas Sertliği (Rijidite): Kasların sürekli gergin olması nedeniyle ağrı ve hareket kısıtlılığı ortaya çıkar.
• Denge ve Koordinasyon Problemleri (Postural instabilite) : Hastalar düşmelere daha yatkın hale gelir ve vücut duruşları öne eğik olabilir.

Motor Dışı Belirtiler

• Koku Kaybı: Parkinson hastalığının erken belirtilerinden biridir.
• Depresyon ve Anksiyete: Hastalıkla baş etme sürecinde hasta ve yakınlarının psikolojik destek alması önemlidir. Çünkü; hastalarda ruh hali değişiklikleri sık görülür.
• Uyku Bozuklukları: Uykusuzluk, huzursuz bacak sendromu veya rüya esnasında aşırı hareket etme gibi problemler ortaya çıkabilir.
• Kabızlık: Sindirim sistemi yavaşladığı için sık rastlanan bir semptomdur.
• Düşük Kan Basıncı (Ortostatik Hipotansiyon): Ani ayağa kalkmalarda baş dönmesi ve bayılma hissi görülebilir.
• Bilişsel Gerileme ve Demans: Hastalığın ileri aşamalarında hafıza ve düşünme yetileri olumsuz etkilenebilir.

Parkinson Hastalığının Nedenleri

Parkinson hastalığının kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, çeşitli genetik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.

• Genetik Faktörler: Aile geçmişinde Parkinson hastalığı olan kişilerde risk daha yüksek olabilir.
• Çevresel Faktörler: Tarım ilaçları, ağır metaller ve bazı toksinlere maruz kalmak hastalığın gelişiminde etkili olabilir.
• Beyindeki Kimyasal Dengesizlikler: Dopamin seviyesindeki azalma hastalığın en temel sebebidir.

Tanı Yöntemleri

Tanı esas olarak klinik değerlendirmeye dayanır. Teşhis genellikle hastanın tıbbi geçmişi, klinik bulguları ve nörolojik muayene sonuçlarına dayanarak konur. Parkinson hastalığının teşhisi için özel bir laboratuvar testi bulunmamaktadır. Ancak; Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) veya beyin taramaları gibi testler, diğer hastalıkları ekarte etmek için kullanılabilir.

Parkinson Hastalığının Tedavi Yöntemleri

Parkinson hastalığı tamamen tedavi edilemez, ancak semptomları kontrol altına almak için çeşitli yöntemler mevcuttur.

İlaç Tedavisi

• Levodopa: Beyinde dopamin üretimini artıran en etkili ve yaygın kullanılan ilaçtır.
• Dopamin Agonistleri: Bu ilaç grubu dopaminin yıkımını engelleyerek etkisini taklit eden ilaçlardır.
• MAO-B İnhibitörleri: Dopaminin beyinde daha uzun süre kalmasını sağlar.

Cerrahi Tedavi

• Derin Beyin Stimülasyonu (DBS): Dirençli vakalarda uygulanan, özellikle tremor ve rijidite gibi semptomlar üzerinde etkili bir yöntemdir. Beynin belirli bölgelerine elektrot yerleştirilerek elektriksel uyarılar verilmesi yöntemi ile İleri evre Parkinson hastaları için etkili olabilir.

Fiziksel ve Destekleyici Tedaviler

• Fizik Tedavi ve Egzersiz: Postür, denge ve yürüyüş bozukluklarını azaltmak için önerilir. Başka bir deyişle; Fizyoterapi ile kas gücü korunarak hareket kabiliyetini artırmak önemlidir.
• Konuşma Terapisi: Hipofoni ve konuşma bozuklukları için etkilidir. Hastaların konuşma yetisini kaybetmesini önlemek için uygulanabilir.
• Beslenme Düzeni: Kabızlık ve kilo kaybı gibi problemleri önlemek için lif açısından zengin beslenme ve yeterli su tüketimi sindirim sistemini destekler.

Sonuç

Parkinson hastalığı, ilerleyici bir hastalık olmakla birlikte erken tanı ve uygun tedavi ile yaşam kalitesi uzun yıllar korunabilir. Bireyin hareket kabiliyetini ve günlük yaşamını önemli ölçüde etkileyen bir hastalıktır. Hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için ilaç tedavisinin yanı sıra fiziksel aktiviteler ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek büyük önem taşımaktadır. Parkinson hastalığının kesin bir tedavisi olmamakla birlikte yapılan bilimsel araştırmalar umut verici gelişmelerin yaşanabileceğini göstermekte olup çeşitli ilaçlar ve terapilerle semptomların yönetilerek hastaların yaşam kalitesini arttırmaktadır.